Losser t Zijland Opgraving

In de zomer van 2013 heeft ADC ArcheoProjecten een proefsleuvenonderzoek en opgraving uitgevoerd op de locatie ’t Zijland te Losser. In totaal is 5000 m2 onderzocht. Een blik op de overzichtstekening laat zien dat het nergens gelukt is de vindplaats te begrenzen. Bovendien komen er sporen en vondsten uit meerdere periodes tevoorschijn. Hierdoor, en als gevolg van enkele bodemverstoringen, is het niet eenvoudig om een afgerond verhaal te presenteren over de archeologie van de vindplaats.Het plangebied ’t Zijland ligt op een dekzandrug in het dal van de Dinkel. De grondsporen waren afgedekt door een plaggendek. Tot onze verrassing bleek zich onder het niveau van de grondsporen echter nog een (intact) bodemniveau te bevinden. Hier werden enkele fragmenten van vuursteen aangetroffen. Een enkel fragment is mogelijk te interpreteren als artefact maar deze interpretatie is twijfelachtig omdat voor deze periode het onderscheid tussen natuurlijk gevormde vuurstenen objecten en artefacten niet eenvoudig is. Op basis van een datering met behulp van OSL is de ouderdom van de laag vastgesteld tussen 14.000 en 11.000 v. Chr. (Laat-Paleolithicum).De bijna 600 sporen op het hoogste niveau dateren uit de IJzertijd, Volle Middeleeuwen en de periode van de tweede wereldoorlog. De vondsten uit de IJzertijd zijn in de minderheid en niet nader te dateren. Gezien de geringe hoeveelheid vondstmateriaal wordt verondersteld dat de sporen en vondsten behoren tot de periferie van een elders gelegen nederzetting.Het merendeel van de sporen dateert uit de Volle Middeleeuwen. Hieruit laat zich ten minste een hoofdgebouw reconstrueren van het type Gasselte. Gezien de omvang van de paalkuilen betreft het waarschijnlijk een type dat zich in de 11e of vroeg 12e eeuw laat dateren. Daarnaast zijn enkele bijgebouwen en greppels aanwijsbaar. Het aardewerk bestaat voor meer dan 90% uit kogelpot. De vormen dateren uit de 11e en 12e eeuw. Het weinige pingsdorfaardewerk (4 fragmenten) en het ontbreken van Hessen-Schortens materiaal wijst er op dat het middeleeuwse erf dat hier gedeeltelijk is blootgelegd in oorsprong niet veel ouder kan zijn dan eind 10e eeuw. Het jongste aardewerk dateert uit de 13e eeuw. Nu hoeft dit niet het einde van het gebruik van dit erf te zijn maar kan er op wijzen dat de bewoning zich naar een lager gelegen gedeelte van de kampontginning verplaatste.Daarnaast zijn nog twee waterputten opgegraven waarvan het hout van één ervan gedateerd is vanaf 1028 na Chr. De datering is in overeenstemming met die van het bovenbeschreven aardewerk. Opmerkelijk was de vondst van een laag eikels onderin de waterput. Deze laag diende vermoedelijk als een natuurlijk filter. Een macrobotanisch en palynologisch onderzoek heeft extra inzicht verschaft over de voedseleconomie en vegetatiereconstructie. Er werd rogge en lijnzaad verbouwd. Het pollenspectrum wijst op de aanwezigheid van graslanden en bosschages op zowel de hogere gronden als in de laagte. Er werden opmerkelijk veel pollen aangetroffen van struikheide.De naam ‘t Zijland verwijst naar het agrarische karakter (Zaailand) van wat als een kampontginning te karakteriseren is. Gericht historisch-geografisch onderzoek heeft nog niet plaatsgevonden maar van ’t Zaailand is een historisch erf bekend, erve Ecbertinc. Het wordt in 1280 voor het eerst genoemd. Indien de sporen inderdaad te herleiden zijn tot dit erf dan kan daarmee vastgesteld worden dat de bewoning inderdaad verplaatst is omdat hetzelfde erf ook in het schattingsregister van 1495 genoemd wordt. In 1499 en daarna verdwijnt het echter uit de boeken. Wat hiervan de reden is, of het erf verlaten wordt, is niet te achterhalen.De jongste sporen dateren uit de periode van de tweede wereldoorlog. Het betreffen door de Duitse bezetter aangelegde loopgraven. Naar de reden hiervan is het gissen. Het is zeker niet uit te sluiten dat de loopgraven als oefening of tijdverdrijf) gegraven zijn door de in Losser ingekwartierde soldaten.